Ιστορικός μύλος του Σανσουσί

Ιστορικός μύλος του Σανσουσί
Historische Mühle von Sanssouci
Είδος	ανεμόμυλος
Αρχιτεκτονική	smock mill
Γεωγραφικές συντεταγμένες	52°24′15″N 13°2′8″E
Διοικητική υπαγωγή	Πότσδαμ
Τοποθεσία	Σανσουσί
Χώρα	Γερμανία
Έναρξη κατασκευής	Δεκαετία του 1990
Ένοικοι	Museum Historical Mill Sanssouci
Διαχειριστής	Museum Historical Mill Sanssouci
Ύψος	25,78 μέτρα και 35,45 μέτρα
Υλικά	ξύλο
Χρηματοδότης	Φρειδερίκος Β΄ της Πρωσίας
Προστασία	architectural heritage monument in Brandenburg
Ιστότοπος
Επίσημος ιστότοπος
Πολυμέσα
δεδομένα (π)

γύρω στο 1900

Χάρη στον μύθο του Μυλωνά του Σανσουσί (γερμανικά: Der Müller von Sanssouci‎‎), ο Ιστορικός Μύλος (Historische Mühle) έγινε γνωστός πολύ πέρα από τα όρια του Πότσδαμ της Γερμανίας, και συνδέθηκε ειδικότερα με τον Φρειδερίκο Β΄ της Πρωσίας και το θερινό παλάτι του Σανσουσί.

Ιστορία του μύλου

Το 1736 ο Φρειδερίκος Γουλιέλμος Α΄ της Πρωσίας έδωσε την άδεια για την κατασκευή ανεμόμυλου, η οποία άρχισε το 1737. Αυτός ο πρώτος μύλος, που ολοκληρώθηκε το 1738, και ήταν μύλος με κάθετο άξονα, του οποίου όλη η υποδομή που στηριζόταν σε ξύλινο άξονα περιστρεφόταν από τον άνεμο ανάλογα με την κατεύθυνση του ανέμου. Έτσι, ο πρώτος μύλος και ίδιος ο Ιστορικός Μύλος ήταν παλιότερος από το κοντινό θερινό παλάτι, το οποίο χτίστηκε τα χρόνια 1745 με 1747 για τον Φρειδερίκο Β΄.

Μισό αιώνα αργότερα, ο μύλος που ήταν πια ρημαγμένος, έπρεπε να κατεδαφιστεί. Ο νέος μύλος που χρηματοδοτήθηκε από τον Φρειδερίκο Γουλιέλμο Β΄, γιαtί ο μύλος είχε γίνει διάσημος πέρα από τα όρια του Πότσδαμ εξαιτίας του θρύλου. Το έργο ανατέθηκε στον αρχιμάστορα Κορνέλιους Βίλχελμ βαν ντερ Μπος (Cornelius Wilhelm van der Bosch), ο οποίος ανήγειρε μεγαλύτερο μύλο βασισμένο σε Ολλανδικό πρωτότυπο στη θέση του παλιού μύλου.

Μετά την άνοδο στον θρόνο του Φρειδερίκου Γουλιέλμου Δ΄ το 1840, ο αρχιτέκτονας χώρων Πέτερ Γιόζεφ Λενέ (Peter Joseph Lenné), εξωράισε την περιοχή γύρω από τον μύλο. Μαζί με αυτό είχε μελετηθεί και μια θριαμβική οδός για τον βασιλιά, προς τιμήν του Φρειδερίκου Β΄, η οποία όμως υλοποιήθηκε μόνο εν μέρει. Σκόπευε να ενσωματώσει τον Ιστορικό Μύλο σε αυτό το σχέδιο, καθώς ο δρόμος θα περνούσε από την Πύλη του Θριάμβου ανατολικά από το πάρκο του Σανσουσί, και θα περνούσε από το νεόκτιστο Παλάτι του Πορτοκαλεώνα προς το κτήριο Μπελβεντέρε άουφ ντεμ Κλάουσμπεργκ. Η Επανάσταση του Μαρτίου του 1848 όμως και η έλλειψη χρηματοδότησης ματαίωσαν το μεγάλο αυτό σχέδιο.

Το 1858 τελείωσε η μίσθωση του μύλου από τον τελευταίο μυλωνά. Καθώς ο βασιλιά απαγόρευσε σε άλλους υποψηφίους να λειτουργήσουν τον μύλο, αυτός άνοιξε για το κοινό το 1861.

Στο τέλος του Δεύτερου Παγκοσμίου, στις 27 Απριλίου 1945, ένα σοβιετικό τανκ χτυπήθηκε από αντιαρματικό μεταξύ του μύλου και του δρόμου προς το Παλάτι Σανσουσί. Στη μάχη που ακολούθησε ο μύλος και το Ελβετικό σπίτι μπροστά του τυλίχθηκαν στις φλόγες. Και τα δύο κτήρια καταστράφηκαν, ενώ το Ελβετικό σπίτι (Schweizerhaus) δεν ανακατασκευάστηκε ποτέ.

Ανακατασκευή του Ιστορικού Μύλου

Ο μύλος περίπου το 1900.

Το 1983 το Εμπορικό Επιμελητήριο του Πότσδαμ άρχισε την ανακατασκευή της λίθινης βάσης. Η εργασία αυτή έπρεπε να σταματήσει το 1990 λόγω οικονομικών δυσκολιών. Στο τέλος το 1991 η εργασίες μπόρεσαν να συνεχίσουν χάρη σε δωρεές από το κρατίδιο του Βρανδεμβούργου, του Ιδρύματος της Βόρειας Ρηνανίας-Βεστφαλίας και του τότε Ιδρύματος του Πότσδαμ-Σανσουσί για τα Πρωσικά Παλάτια και Κήπους.

Ο τωρινός μύλος είναι αντίγραφο του μύλου που χρήστηκε μεταξύ του 1787 και 1791 και ο τρίτος λεγόμενος Ιστορικός Μύλος. Χρειάστηκε να σχεδιαστεί από φωτογραφίες και μετρήσεις των θεμελίων των μύλων, για τα σχέδια του Κορνέλιους Βίλχελμ βαν ντερ Μπος δεν υπήρχαν πια διαθέσιμα.

Ο μύλος είναι ιδιοκτησία του Ιδρύματος Βερολίνου-Βρανδεμβούργου για τα Πρωσικά Παλάτια και Κήπους (Stiftung Preußische Schlösser and Gärten Berlin-Brandenburg). Τη λειτουργία του επιβλέπει από το 1995 η Εταιρία Μύλων Βερολίνου-Βρανδεμβούργου (Deutsche Gesellschaft für Mühlenkunde und Mühlenerhaltung), που ιδρύθηκε το 1990.

Από το 1984 αντίγραφο του Ιστορικού Μύλου του Σανσουσί βρίσκεται στον εξωτερικό χώρο του Διεθνούς Μουσείου Ανεμόμυλων και Νερόμυλων στο Γκίφχορν της Γερμανίας Internationales Wind- und Wassermühlen-Museum.

Τεχνικές λεπτομέρειες

Άποψη από κάτω.

Το σχέδιο αντανακλά μεθόδους περίπου του 1800, ενώ ο τεχνικός εξοπλισμός εν μέρει αυτών του τέλους του 19ου αιώνα.

Σχεδιασμός του μύλου: Οκτάγωνη βάση μύλου, σκεπή, τεχνικά χαρακτηριστικά ανάλογα το μήκους 5,5 μέτρων άξονα.

Λεπτομέρειες:

• Λίθινη βάση: 1,41 μέτρα
• Ξύλινο επιστέγασμα: 12,37 μέτρα
• Μήκος δοκών (Segelgatterflügel): 12 μέτρα το καθένα

Θρύλος

Ο θρύλος του Μυλωνά του Σανσουσί πρωτοεμφανίστηκε το 1787 σε ένα γαλλικό βιβλίο για τη ζωή του Φρειδερίκου Β΄ της Πρωσίας (Vie de Frédéric II, ανώνυμου συγγραφέα) και σε απλοποιημένη μορφή ένα χρόνο αργότερα στη Γερμανία.

Ο θρύλος λέει ότι ο Φρειδερίκος ενοχλούνταν από τον θόρυβο των ιστίων του μύλου και προσφέρθηκε να εξαγοράσει τον μύλο από τον μυλωνά του, τον Johann William Grävenitz. Όταν εκείνος αρνήθηκε, ο βασιλιάς λέγεται ότι τον απείλησε: "Δεν γνωρίζει ότι μπορώ να πάρω τον μύλο από εκείνον βάση της βασιλικής μου εξουσίας χωρίς να πληρώσω ούτε μια δεκάρα (groschen) γι’ αυτό;". Όπου ο μυλωνάς λέγεται ότι απάντησε: "Φυσικά, Μεγαλειότατε, η Μεγαλειότητα σας θα μπορούσε άνετα να το κάνει αυτό, αν – και να με συγχωρείτε – δεν ήταν το Ανώτατο Δικαστήριο στο Βερολίνο."

Ο μύλος τον Ιούνιου του 2009.

Το παραπάνω είναι μόνο θρύλος. Σύμφωνα με τον Φρειδερίκο Β΄ ο μύλος τόνιζε τον εξοχικό χαρακτήρα του θερινού παλατιού του και είχε πει "ότι, ... ο μύλος είναι ένα στολίδι για το παλάτι." Ο μυλωνάς λέγεται ότι ήταν δύσκολος άνθρωπος, που έκλεβε του ντόπιους αγρότες στο αλεύρι τους και ενοχλούσε συνέχεια τον βασιλιά με αιτήματα. Τουλάχιστον ένα από αυτά εισακούστηκε από τον Φρειδερίκο. Ο Grävenitz είχε τονίσει ότι ως αποτέλεσμα της κατασκευής του παλατιού, ο μύλος δεν ήταν πια σε ανοιχτό χώρο, αλλά εν μέρει ήταν προφυλαγμένος από τον άνεμο. Έτσι, ζήτησε από τον βασιλιά να του επιτρέψει να χτίσει τον μύλο σε άλλο μέρος και να πληρώσει γι’ αυτό. Ο Φρειδερίκος συμφώνησε, με αποτέλεσμα ο Grävenitz μα είναι μετά από λίγο καιρό ο περήφανος ιδιοκτήτης δύο μύλων, χάρη στον βασιλιά, μέχρι που τελικά πούλησε τον παλιό μύλο.

Άποψη από την Erlöserkirche.

Το 1768 υπήρξε μια νομική διαμάχη σε μιαν άλλη τοποθεσία για τα δικαιώματα στο νερό και τον υπόλοιπο χρόνο της μίσθωσης μεταξύ του Christian Arnold, ενοικιαστή ενός μύλου στο Πόμμερζιγκ (σήμερα Πομόρσκο, Πολωνία) της Μαρκιωνίας του Βρανδεμβούργου, και του ιδιοκτήτη του, του Κόμη του Σμετάου. Αφότου ο μυλωνάς βρέθηκε ένοχος για δύο κατηγορίες, έκανε έκκληση στον Φρειδερίκο Β΄, ο οποίος παρενέβη στις συνεχιζόμενες διαδικασίες υπέρ του μυλωνά (κακώς όπως αποδείχτηκε αργότερα). Παρέπεμψε την υπόθεση στο Ανώτατο Δικαστήριο στο Βερολίνο, που ακόμα μια φορά αποφάνθηκε εναντίον του μυλωνά. Ο Φρειδερίκος τότε απαίτησε την καταδίκη των δικαστών και τη φυλάκισή τους στο Φρούριο του Σπαντάου για την άδικη κρίση τους και έτσι την κακομεταχείριση του ονόματός του.

Αυτή η νομική διαμάχη και η ιστορία του μυλωνά του Σανσουσί «μπλέχτηκαν» μεταξύ τους στον θρύλο και είχαν σκοπό να τονίσουν τη δικαιοσύνη του βασιλιά προς τους υπηκόους του. Μετά τον θάνατο του Φρειδερίκου η υπόθεση άνοιξε ξανά. Ο ανιψιός και διάδοχός του Φρειδερίκος Γουλιέλμος Β΄ σε ένα συμβιβασμό αποφάσισε ότι "... η υπόθεση του Miller Arnold... θα πρέπει να θεωρείται συνέπεια ενός λάθους, ο αξιέπαινος δικαστικός ζήλος του βασιλικού θείου μας, που αναπαύεται εν Θεώ, αποπροσανατολίστηκε από ελλιπή και ανεπαρκή αναφορά της πραγματικής κατάστασης από μη ενημερωμένα και [μεροληπτικώς] προκατειλημμένα άτομα."

Στα χρόνια που ακολούθησαν συνέχισαν να υπάρχουν διαφωνίες μεταξύ των βασιλιάδων που ηγεμόνευαν και των μυλωνάδων για διάφορους λόγους.

Βιβλιογραφία

• Amtlicher Führer der Stiftung Preußische Schlösser and Gärten Berlin Brandenburg: Die Historic Mill. 1. Auflage. Potsdam 2000

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Πολυμέσα σχετικά με το θέμα Historic Mill of Sanssouci στο Wikimedia Commons
• Historische Mühle von Sanssouci - (Γερμανικά)